Krajowe Zrzeszenie
Producentów Rzepaku
i Roślin Białkowych

Patron strony

Patron strony

Kategoria: Aktualności

Kategorie
Aktualności Komunikaty prasowe

KOMUNIKAT PRASOWY KZPRiRB: Nowe Władze Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych wybrane na kadencję 2023-2027

KZPRiRB

KOMUNIKAT PRASOWY

Nowe Władze Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych wybrane na kadencję 2023-2027

08 listopada 2023 r., w gmachu Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarski Żywnościowej – Państwowym Instytucie Badawczym w Warszawie odbył się sprawozdawczo-wyborczy XVIII Krajowy Zjazd Delegatów Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych, podczas którego zatwierdzono sprawozdania finansowe i merytoryczne z działalności Zrzeszenia za 2022 rok tym samym udzielając absolutorium ustępującemu Zarządowi oraz wybrano nowe organy KZPRiRB na lata 2023-2027.

Do składu Zarządu ponownie weszli jego dotychczasowi członkowie w osobach Juliusz Młodecki (Przewodniczący OZPR Kujawsko-Pomorski, Warmińsko-Mazurski), Waldemar Michalak (OZPR Kujawsko-Pomorski, Warmińsko-Mazurski), Grażyna Leśna (OZPR Kujawsko-Pomorski, Warmińsko-Mazurski), Krzysztof Gawęcki (OZPR Opolsko-Dolnośląski), Jerzy Hławiczka (Przewodniczący OZPR Śląski, Małopolski, Świętokrzyski), Jan Zachraj (OZPR Śląski, Małopolski, Świętokrzyski), Arkadiusz Drabko (Przewodniczący OZPR Lubelsko-Podkarpacki), Marek Kałużyński (OZPR Lubelsko-Podkarpacki), Stanisław Matuszewski (OZPR Wielkopolsko-Lubuski), Irena Gościniak (OZPR Wielkopolsko-Lubuski), Krzysztof Galek (Przewodniczący OZPR Pomorski, Zachodniopomorski). Z kolei nowymi członkami Zarządu zostali Mariusz Olejnik (Przewodniczący OZPR Opolsko-Dolnośląski), Marta Bednarczyk (OZPR Opolsko-Dolnośląski), Roman Błaszyk (Przewodniczący OZPR Wielkopolsko-Lubuski), Mateusz Stankiewicz (OZPR Pomorski, Zachodniopomorski). W głosowaniu tajnym Zjazd Delegatów wybrał na funkcję Prezesa Zarządu KZPRiRB pana Juliusza Młodeckiego.

 

Podczas posiedzenia wybrano również Członków Komisji Rewizyjnej KZPRiRB, której Przewodniczącym został Szymon Kuczyński (OZPR Lubelsko-Podkarpacki), Wiceprzewodniczącym zaś Wojciech Mojzesowicz (OZPR Kujawsko-Pomorski, Warmińsko-Mazurski). Ponownie członkami Komisji Rewizyjnej zostali również Krzysztof Mleczko (OZPR Kujawsko-Pomorski, Warmińsko-Mazurski), Jarosław Stopyra (OZPR Opolsko-Dolnośląski). Nowym członkiem komisji został Waldemar Woźniakowski (OZPR Pomorski, Zachodniopomorski).

Tego samego dnia dokonano formalnego ukonstytuowania się nowych władz Zrzeszenia, w wyniku czego od dnia 08 listopada 2023 r. Zarząd Zrzeszenia funkcjonuje w kadencji 2023-2027 w następującym składzie:

·         Juliusz Młodecki – Prezes Zarządu, członek Prezydium

·         Roman Błaszyk – Wiceprezes Zarządu, członek Prezydium

·         Arkadiusz Drabko – Wiceprezes Zarządu, członek Prezydium

·         Krzysztof Galek – Wiceprezes Zarządu, członek Prezydium

·         Mariusz Olejnik – Wiceprezes Zarządu, członek Prezydium

·         Jerzy Hławiczka – Członek Zarządu, członek Prezydium

·         Marta Bednarczyk – Członek Zarządu

·         Krzysztof Gawęcki – Członek Zarządu

·         Irena Gościniak – Członek Zarządu

·         Marek Kałużyński – Członek Zarządu

·         Grażyna Leśna – Członek Zarządu

·         Stanisław Matuszewski – Członek Zarządu

·         Waldemar Michalak – Członek Zarządu

·         Mateusz Stankiewicz – Członek Zarządu

·         Jan Zachraj – Członek Zarządu

 

***

Warszawa, 08.11.2023 r.

 

Więcej informacji:

Ewelina Spłocharska

Dyrektor KZPRiRB

tel. 882 133 153

Zdjęcia: KZPRiRB
Kategorie
Aktualności

Narodowe Wyzwania w Rolnictwie 2023

Już niebawem już po raz jedenasty odbędzie się konferencja „Narodowe Wyzwania w Rolnictwie” – najważniejsze wydarzenie w rolniczym kalendarzu, które gromadzi co roku grono znamienitych gości
i pasjonatów rolnictwa.

Konferencja „Narodowe Wyzwania w Rolnictwie” jest organizowana przez redakcję miesięcznika „Farmer” i portalu farmer.pl. Spotkanie to jest pretekstem do debaty na najważniejsze dla sektora rolnego tematy, ale także do kontaktu z politykami i ekspertami z różnych dziedzin. Rosnąca z roku na rok frekwencja pokazuje, że rolnicy potrzebują wydarzenia o tak kompleksowym charakterze.

W programie tradycyjnie zaplanowano kilka debat z udziałem ekspertów, w trakcie których zastanowimy się nad szansami i zagrożeniami stojącymi przed polskim rolnictwem. Tegoroczna edycja będzie miała kilka niezależnych bloków tematycznych. Oprócz sesji inauguracyjnej będą to: agrotechnika, produkcja mleka, trzoda chlewna, technika rolnicza, rolnictwo węglowe. W każdym z nich zaplanowano interesujące wykłady, będą też debaty tematyczne i czas na dyskusję oraz indywidualne spotkania z ekspertami.

Tegoroczna agenda obejmuje najważniejsze zagadnienia dotyczące:

AGROTECHNIKA

  • biopreparaty a nawożenie
  • chemia, biopreparaty, opłacalność
  • mikrobiom – biopreparaty

TECHNIKA ROLNICZA

  • cyfrowa rewolucja
  • innowacje

ROLNICTWO WĘGLOWE

  • regeneracja gleby
  • kredyty węglowe

PRODUKCJA TRZODY  CHLEWNEJ

  • odbudowa pogłowia

HODOWLA BYDŁA

  • mleko przyszłości

Zapraszamy do rejestracji:

https://www.narodowe-wyzwania.farmer.pl/2023/pl/rejestracja,2121.html

Bezpłatny udział w konferencji mogą otrzymać:

  • producenci rolni – produkcja roślinna i zwierzęca
  • sadownicy, warzywnicy
  • instytucje rządowe, administracja publiczna
  • organizacje, fundacje, stowarzyszenia działające na rzecz rolnictwa
  • edukacja, badania naukowe

Strona wydarzenia: https://www.narodowe-wyzwania.farmer.pl/2023/pl/
Agenda: https://www.narodowe-wyzwania.farmer.pl/2023/pl/sesje/

Media społecznościowe Narodowych Wyzwań w Rolnictwie 2023 oraz redakcji Farmer.pl:
Facebook Farmer.pl ➡ @portalfarmer https://www.facebook.com/portalfarmer
Twitter Farmer.pl ➡ @farmer_pl https://twitter.com/farmer_pl
LinkedIn Farmer.pl ➡ @farmer.pl https://www.linkedin.com/showcase/farmer.pl/
YouTube Farmer.pl ➡ @farmerpltv https://www.youtube.com/c/farmerpltv/featured
Instagram Farmer.pl ➡ @farmer.pl https://www.instagram.com/farmer.pl/

Kategorie
Aktualności

VII Ogólnokrajowa konferencja na temat śruty rzepakowej 15.11.2023

KZPRiRB serdecznie zaprasza na VII Ogólnokrajową konferencję na temat śruty rzepakowej pt. „Stawiam na pasze rzepakowe w żywieniu bydła mlecznego.”

 

Poniżej zamieszczamy program szczegółowy VII Ogólnokrajowej konferencji PSPO na temat śruty rzepakowej. Serdecznie zapraszamy do udziału. 

 

PROGRAM:

09.00 – 10.00      Rejestracja uczestników, powitalna kawa

10.00 – 10.15       Oficjalne otwarcie konferencji i powitanie uczestników:

  • Mariusz Szeliga, Prezes, Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju;
  • Wojciech Mojkowski, Dyrektor, PODR w Szepietowie
  • Juliusz Młodecki, Prezes, Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych

10.15 – 10.35       Aktualna sytuacja na rynku produktów przerobu rzepaku w Polsce i Europie

  • Adam Stępień, Dyrektor Generalny, Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju

10.35 – 11.30       Poekstrakcyjna śruta rzepakowa w dawkach dla krów mlecznych

  • dr hab. Zygmunt Maciej Kowalski, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

11.30 – 12.00       Poekstrakcyjna śruta rzepakowa kontra inne pasze białkowe w żywieniu cieląt – wyniki badań krajowych

  • dr hab. Paweł Górka, prof. UR Kraków, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

12.00 – 12.40       Przerwa kawowa

12.40 – 13.20       Pasze rzepakowe w różnych modelach produkcji mleka i wołowiny

  • dr hab. Marcin Gołębiewski, prof. SGGW, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

13.20 – 14.20       Debata ekspercka

  • Piotr Szysz, Przewodniczący Zespołu roboczego ds. śruty rzepakowej PSPO;
  • Juliusz Młodecki, Prezes Zarządu KZPRiRB;
  • Mariusz Olejnik, Prezes Polskiej Federacji Rolnej;
  • Zbigniew Wróblewski, PFHBiPM
  • przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi;

14.20 – 14.30       Podsumowanie i zakończenie konferencji

               14.30      Obiad                                                             

 

 

 

#Fundusze Promocji

Kategorie
Aktualności

Walne Zebrania Sprawozdawczo Wyborcze przedstawicieli Okręgowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku

Wrzesień w KZPRiRB upłyną pod znakiem wyborów w okręgach.

  • 12 września odbyło się Walne Zebranie Okręgowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku KZPRiRB z woj. śląskiego i małopolskiego oraz świętokrzyskiego;
    19 września odbyło się Walne Zebranie Okręgowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku KZPRiRB z woj. lubelskiego i podkarpackiego oraz z woj. łódzkiego, mazowieckiego i podlaskiego
  • 28 września odbyło się Walne Zebranie Okręgowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku KZPRiRB z woj. opolskiego i dolnośląskiego

Spotkania odbyły się zgodnie z poniższym porządkiem posiedzenia:

1. Otwarcie posiedzenia.
2. Wybór Przewodniczącego Walnego Zebrania oraz Protokolanta.
3. Przedstawienie zasad wyborów i przyjęcie regulaminu.
4. Sprawozdanie z działalności KZPRiRB.
5. Dyskusja.
6. Wybory Delegatów na Krajowy Zjazd Delegatów KZPRiRB.
7. Wybór Przewodniczącego i Prezydium Okręgowego Zrzeszenia.
8. Wolne wnioski i uwagi.
9. Zakończenie.

KZPRiRB składa się z 7 okręgów, w których wybiera się następującą liczbę delegatów na 4-letnią kadencję.

Liczba delegatów w poszczególnych 7 okręgach:

– OZPR Łódzko–Mazowiecko–Podlaski (woj. łódzkie, woj. mazowieckie, woj. podlaskie) –3 Delegatów
– OZPR Lubelsko–Podkarpacki (woj. lubelskie, woj. podkarpackie) – 5 Delegatów
– OZPR Małopolsko–Śląsko–Świętokrzyski (woj. małopolskie, woj. śląskie, woj. świętokrzyskie) – 5 Delegatów
– OZPR Opolsko–Dolnośląski (woj. opolskie, woj. dolnośląskie) – 12 Delegatów
– OZPR Wielkopolsko–Lubuski (woj. wielkopolskie, woj. lubuskie) – 12 Delegatów
– OZPR Pomorski (woj. pomorskie, woj. zachodniopomorskie) – 6 Delegatów
– OZPR Kujawsko-pomorski–Warmińsko-mazurski (woj. kujawsko – pomorskie, woj. warmińsko – mazurskie) – 12 Delegatów

Łącznie 55 delegatów.
Zdjęcia z walnego z woj. opolskiego i dolnośląskiego: Henryk Wawer

Autor: Henryk Wawer
Kategorie
Aktualności Merytorycznie o rzepaku

Sytuacja na rynku rzepaku

rynek rzepaku
Rynek rzepaku w 2023 roku w Polsce

Rynek rzepaku w Polsce i na świecie w sezonie 2023/24

Autor: Wojciech Sabarański 

Analityk rynku płodów rolnych

Świat

PODAŻ/POPYT

Spodziewany komfortowy globalny bilans rzepaku/canoli w bieżącym sezonie 2023/24, pomimo prognoz spadku zbiorów i zapasów sezon do sezonu

Według ostatnich prognoz USDA, światowa produkcja rzepaku/canoli w bieżącym sezonie 2023/24 wyniesie około 85,2 mln ton to i będzie o 3,4 mln ton mniejsza niż sezon wcześniej. Spośród wszystkich głównych światowych producentów, spadek zbiorów rzepaku/canoli w sezonie 2023/24 spodziewany jest przede wszystkim w Australii i Kanadzie. Więcej nasion zebrały natomiast UE-27 i Ukraina, przy czym zbiory rzepaku na Ukrainie były rekordowo wysokie.

W okresie żniwnym, USDA skorygował wcześniejszą prognozę tegorocznych zbiorów rzepaku w UE-27, głównie w związku z niższymi od przewidywanych wcześniej plonami rzepaku we Francji, Niemczech i Rumunii. USDA obecnie szacuje zbiory rzepaku w UE-27 na poziomie 19,7 mln ton, a więc jedynie o 0,1 mln ton większym od wielkości produkcji rzepaku w sezonie 2022/23. Ostatnie cięcia zbiorów skłoniły USDA do obniżenia prognozy zapasów nasion oleistych w UE na koniec bieżącego sezonu 2023/24. Niemniej jednak, sytuacja w odniesieniu do podaży rzepaku ciągle wydaje się komfortowa. Zmniejszona podaż rzepaku zostanie częściowo zrekompensowana przez import, głównie z Australii i Ukrainy. Podaż rzepaku na Ukrainie wsparły rekordowe zbiory. Pomimo ograniczonych możliwości eksportu rzepaku przez Morze Czarne, ukraiński rzepak jest transportowany pociągami do północnej i zachodniej UE i jest konkurencyjny w porównaniu do unijnego surowca. Według danych Komisji Europejskiej, w pierwszych 13 tygodniach bieżącego sezonu 2023/24, tj. do 24 września br. import rzepaku na teren UE-27 wyniósł około 0,83 mln ton, z czego import z Ukrainy wyniósł ponad 0,42 mln ton).

Według prognoz USDA, globalne rozdysponowanie nasion w sezonie 2023/24 może wynieść około 85,6 mln ton i być nieco większe od wielkości zużycia rzepaku sezon wcześniej.

Z kolei, zapasy rzepaku/canoli na koniec sezonu 2023/24 prognozowane są na ciągle wysokim poziomie 6,1 mln ton, a więc o 1,4 mln ton mniejszym od wielkości zapasów na koniec minionego sezonu.

TABELA 1

Oceny zbiorów rzepaku/canoli u kluczowych producentów w sezonie 2023/24 na tle wcześniejszych sezonów (mln ton)

Wyszczególnienie2021/222022/232023/242023/24
2022/23
UE-2717,419,619,70,5%
Ukraina2,93,74,727%
Kanada14,218,718,2-2,7%
Australia6,88,35,2-37,3%
Chiny14,715,515,4-0,6%
Świat ogółem75,888,685,2-3,8%

szacunki/prognozy

Źródło: IGC/USDA

TABELA 2

Globalny bilans rzepaku/canoli w sezonach 2021/22-2023/24 (mln ton)

Wyszczególnienie2021/222022/232023/242023/24
2022/23
Zapasy początkowe5,114,647,5462,5%
Zbiory75,8088,5685,18-3,8%
Popyt ogółem76,2784,8685,59-0,9%
Zapasy końcowe4,647,546,12-18,8%
wskaźnik zapasy-zużycie14,715,515,4-0,6%
szacunki/prognozy

Źródło: USDA

CENY

Wyraźny spadek cen światowych cen rzepaku/canoli od początku 2023 roku

Komfortowy bilans rzepaku w UE-27, realizowany duży import australijskiej canoli oraz dobra kondycja zasiewów rzepaku ozimego i prognozy wysokich zbiorów rzepaku w 2023 roku u głównych unijnych przełożyły się na znaczny spadek cen rzepaku w II połowie minionego sezonu 2022/23.

Od początku 2023 roku, ceny rzepaku w kontraktach terminowych na giełdzie EURONEXT-MATIF spadły o ponad 25%. Na początku roku, premia płacona za rzepak w stosunku do cen soi na giełdzie w Chicago gwałtownie spadła. Było to spowodowane takimi czynnikami fundamentalnymi, jak duże zapasy rzepaku w UE-27 oraz prognozy wysokich zbiorów na Ukrainie, w UE-27 i Kanadzie.

Od momentu, gdy premia płacona za rzepak uległa zmniejszeniu, kierunek cen rzepaku jest w znacznej mierze wskazywany przez notowania cen soi na giełdzie w Chicago podążające za warunkami pogodowymi i kondycją upraw soi w USA. W okresach, gdy pogoda w USA była gorąca i sucha, ceny soi rosły, a w ślad za nimi zwyżkowały także ceny rzepaku na rynku europejskim.

Globalny bilans rzepaku/canoli  w bieżącym sezonie 2023/24 pozostaje komfortowy, pomimo ostatnich cięć ocen zbiorów w UE-27 i Kanadzie. USDA prognozuje, że globalne zapasy rzepaku/canoli na koniec sezonu 2023/24 wyniosą 6,1 mln ton i będą o 1,4 mln ton mniejsze niż w poprzednim sezonie, ale ciągle znacznie wyższe niż w sezonie 2021/22, kiedy to wielkość zapasów końcowych spadła do 4,6 mln ton.

Wydaje się, że ceny rzepaku w kontraktach terminowych na MATIFie osiągnęły najniższy poziom w lipcu br., gdy spadły do poziomu cen soi na giełdzie w Chicago. Światowe zapasy rzepaku/canoli w bieżącym sezonie 2023/24 nie są na tyle uszczuplone, aby spowodować wyraźny wzrost premii w stosunku do cen soi. Oznacza to zatem, że ceny soi prawdopodobnie będą miały spory wpływ na kształtowanie się cen rzepaku na giełdzie EURONEXT-MATIF w kolejnych miesiącach bieżącego sezonu. Wiele w tym względzie może wydarzyć się na początku 2024 roku, kiedy to prognozy zbiorów soi w Ameryce Południowej w sezonie 2023/24 będą bardziej wiarygodne.

Obecnie prognozuje się rekordowe zbiory soi w Brazylii w sezonie 2023/24 na poziomie 163,0 mln ton wobec 156,0 mln ton zebranych sezon wcześniej, a w Argentynie na poziomie 48,0 mln ton, w porównaniu ze zbiorami jedynie 25,0 mln ton w sezonie 2022/23 dotkniętymi katastrofalną suszą. Istnieje duże prawdopodobieństwo kontynuacji zjawiska pogodowego El Nino w 2024 roku, które zasadniczo zapewni ciepłe i wilgotne warunki w kluczowych regionach uprawy soi w tych dwóch krajach. Jeśli opady nie będą nadmierne, rekordowo wysokie zbiory soi w Ameryce Południowej w sezonie 2023/24 mogą się zmaterializować.

Tak więc wydaje się, iż presja podażowa ze strony szybko postępujących zbiorów canoli w Kanadzie, a także zbiorów soi w Ameryce Południowej może wpłynąć na spadek cen rzepaku w UE-27 w dłuższym okresie czasowym.

WYKRES 1

Notowania cen rzepaku na giełdzie EURONEXT-MATIF w sezonach 2022/23-203/24 (kontrakt najbliższy, euro/t)

Notowania rzepaku
Źródło: EURONEXT-MATIF

Czynniki kształtujące ceny rzepaku na rynku światowym w kolejnych miesiącach sezonu

 

  • obawy o dalsze zakłócenia w eksporcie rzepaku i innych surowców oleistych z Ukrainy w związku z powtarzającymi się atakami Rosji na ukraińską infrastrukturę portową.
  • obawy o kondycję upraw canoli w Australii w związku z brakiem wystarczających opadów deszczu.
  • zwyżkujące ceny ropy naftowej na giełdach światowych.

  • sprawnie przebiegające zbiory canoli w Kanadzie.
  • spodziewane wysokie zbiory rzepaku/canoli na świecie i komfortowy bilans tych nasion w sezonie 2023/24.
  • spodziewane rekordowo wysokie zbiory soi na świecie w sezonie 2023/24.

Polska

PODAŻ/POPYT

Plony i zbiory rzepaku w bieżącym sezonie 2023/24 zbliżone do tych osiągniętych w poprzednim sezonie

Według ocen GUS z końca lipca br., areał zbiorów rzepaku w kraju w sezonie 2023/24 (zbiór 2023) wyniósł około 1,1 mln ha i był o 1% większy od powierzchni zbiorów w poprzednim sezonie. Wstępnie szacuje się, że średnie plony rzepaku były o około 2% niższe od ubiegłorocznych i wyniosły około 3,32 t/ha. Tak więc GUS szacuje zbiory rzepaku w sezonie 2023/24 na około 3,6 mln ton, tj. jedynie o 1% mniej od zbiorów osiągniętych w poprzednim sezonie.

Wegetacja rzepaku wiosną przebiegała na ogół bez zakłóceń, ale wielkość opadów w maju i czerwcu br. na przeważającym obszarze kraju była niedostateczna. Pomimo późnowiosennego deficytu opadów, wypełnienie łuszczyn i zaolejenie nasion było zadowalające.

Z dostępnych danych wynika, iż w większości regionów kraju rolnicy osiągali dobre plony rzepaku, zazwyczaj w przedziale 30-45 dt/ha. Wysokie było także zaolejenie nasion, często powyżej 43%.

Znaczna podaż rzepaku w kraju, spodziewany komfortowy bilans rzepaku w bieżącym sezonie 2023/24

Wysokie zbiory rzepaku w sezonie 2022/23 (zbiór 2022) oraz bardzo duży import rzepaku spowodowały, iż zapasy rzepaku w kraju na koniec sezonu 2022/23 były rekordowo wysokie i wyniosły ponad 0,5 mln ton. Tym samym, niniejszy wolumen zasilił podaż rzepaku w bieżącym sezonie 2023/24. Biorąc pod uwagę wysokie zbiory rzepaku także w obecnym sezonie na poziomie około 3,6 mln ton, całkowita podaż rzepaku w kraju przewidywana jest na ponad 4,5 mln ton, a więc na poziomie jedynie nieznacznie mniejszym niż w sezonie poprzednim. Ewentualne zniesienie zakazu importu rzepaku z Ukrainy w dalszej części sezonu mogłoby dodatkowo wpłynąć na wzrost podaży nasion w kraju w sezonie 2023/24.

Po stronie popytowej, zużycie rzepaku w kraju rośnie z sezonu na sezon. Szacuje się, iż przerób rzepaku w sezonie 2023/24 może pobić kolejny rekord i wynieść około 3,5 mln ton wobec szacowanych 3,45 mln ton w sezonie poprzednim.

Przy założeniu wielkości eksportu rzepaku w kraju na poziomie około 0,55 mln ton, zapasy końcowe rzepaku w sezonie 2023/24 mogą być ponownie bardzo wysokie drugi sezon z rzędu i wynieść blisko 0,4 mln ton.

TABELA 3

Bilans rzepaku w Polsce w sezonach 2020/21-2023/24 (tys. ton)

Wyszczególnienie2020/212021/222022/232023/2423-24/22-23
Zapasy początkowe433453522976,8%
Areał zbiorów ('000 ha)98099310701085101,4%
Plon (t/ha)3,333,253,383,3298,2%
Produkcja326332273617360299,6%
Import46455291540043,7%
Podaż całkowita377038134585452498,7%
Zużycie krajowe3345339535403590101,4%
przerób3250330034503500101,4%
straty95959090100,0%
Eksport391365523550105,2%
Zapasy końcowe345352238473,6%
szacunki/prognozy

Źródło: Sparks Poland Sp. z o.o.

CENY

Ceny rzepaku w kraju pod presją niskich cen na rynku światowym i komfortowego bilansu nasion w bieżącym sezonie 2023/24

W latach 2011-2020, ceny rzepaku w kraju były dość stabilne i zawierały się w przedziale 1,5-1,9 tys. PLN/t. W następstwie pandemii COVID-19, a w późniejszym okresie także wybuchu wojny na Ukrainie, w połowie 2021 roku ceny rzepaku w Polsce zaczęły szybko rosnąć, by osiągnąć szczyt w maju 2022 roku, kiedy to średnia cena rzepaku wyniosła około 4,8 tys. PLN/t. Od tego czasu notowano systematyczny spadek cen rzepaku do poziomu około 1,8-1,9 tys. PLN/t we wrześniu br. Ceny rzepaku na rynku polskim są silne skorelowane z cenami rzepaku/canoli na rynku europejskim i światowym, na których utrzymują się one w trendzie spadkowym. Wszystko za sprawą wysokich światowych zapasów rzepaku/canoli w poprzednim sezonie, a także w bieżącym sezonie 2023/24.

Z drugiej strony, pewien wpływ na kształtowanie się cen rzepaku w kraju w II połowie sezonu 2023/24 mogą mieć oceny wskazujące na wyraźne zmniejszenie areału zasiewów rzepaku ozimego pod zbiory w kolejnym sezonie 2024/25 (zbiór 2024). Wiele wskazuje na to, iż areał zasiewów rzepaku ozimego pod zbiory w 2024 roku jest wyraźnie mniejszy od powierzchni zasiewów pod tegoroczne zbiory i wynosi 950-980 tys. ha wobec ok. 1,1 mln ha obsianych jesienią ub.r. Wyraźny spadek sprzedaży nasion kwalifikowanych zanotowali dystrybutorzy materiału siewnego. Głębokie osłabienie cen rzepaku z tegorocznych zbiorów zniechęcił wielu rolników do uprawy rzepaku.

WYKRES 2

Średnie ceny skupu rzepaku w Polsce w sezonach 2021/22-203/24 (CPT, rzepak o standardowych parametrach, PLN/t)

Wykres 2
Źródło: KZPRiRB, giełdy towarowe

Sfinansowano z Funduszu Promocji Roślin Oleistych

Kategorie
Aktualności

Informator NASZ RZEPAK nowy numer!!! NR 3 (68) lipiec/sierpień/wrzesień 2023

Nowy numer Informatora Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych NASZ RZEPAK– nr 3 (68) lipiec/sierpień/wrzesień 2023 r.

 
Zapraszamy do zapoznania się z informatorem życząc miłej lektury.
Redakcja
Kategorie
Aktualności Merytorycznie o rzepaku

Jesienne szkodniki rzepaku

Jesienne szkodniki rzepaku - Drutowiec
Drutowiec - jesienne szkodniki rzepaku

Jesienne szkodniki rzepaku

Autor: Przemysław Strażyński

Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu, Zakład Entomologii i Agrofagów Zwierzęcych

Początkowe fazy wzrostu rzepaku to okres, w którym młode rośliny są szczególnie narażone na działanie szkodników, ponieważ nawet nieznaczne uszkodzenia w okresie wschodów wpływają na wysokość plonów. W okresie jesiennej wegetacji rzepak ozimy narażony jest na uszkodzenia powodowane przez szkodniki już od momentu kiełkowania nasion. Na tym etapie największym zagrożeniem są wielożerne szkodniki glebowe – pędraki, rolnice, drutowce i lenie, zwłaszcza na plantacjach, na których ograniczono agrotechnikę. Mogą żerować na kiełkujących nasionach powodując zamieranie siewek, a następnie podgryzają młode rośliny uszkadzając system korzeniowy i podstawy pędu. Podziemne części roślin uszkadzają także larwy śmietki kapuścianej, która obecnie uważana jest za najgroźniejszego szkodnika rzepaku ozimego. Jej larwy żerują na korzeniach i szyjce korzeniowej, w których drążą chodniki. Korzenie rzepaku podczas jesiennej wegetacji uszkadzają także larwy chowacza galasówka. W latach wilgotnych problemem mogą być także ślimaki nagie, uszkadzające liścienie i pierwsze liście.

Obecnie duży problem w jesiennej ochronie rzepaku stanowią mszyce – wektory wirusów żółtaczki rzepy (ang. TuYV). Oprócz mszycy kapuścianej masowo pojawia się także mszyca brzoskwiniowa. Obecność mszyc na jesiennych zasiewach rzepaku świadczy o postępujących zmianach klimatu. Ciepłe okresy powodują również, że na uprawach rzepaku ozimego coraz liczniej pojawia się mączlik warzywny, który może powodować podobne uszkodzenia  jak mszyce. Ciepła i sucha jesień sprzyja również pchełce rzepakowej i pchełkom ziemnym. Chrząszcze pchełek wygryzają początkowo niewielkie otwory w liścieniach i młodych liściach, ale gdy żerują masowo to mogą je całkowicie szkieletować. Z kolei larwy pchełki rzepakowej żerują w nerwach, ogonkach liściowych i pędach, larwy pchełki smużkowanej minują liście, a larwy pozostałych gatunków pchełek ziemnych uszkadzają korzenie. Przełom września i października to zwykle okres pojawu larw ostatniego pokolenia tantnisia krzyżowiaczka. Młode larwy tego szkodnika minują liście, a starsze zeskrobują tkankę miękiszową i skórkę liści. Powierzchnię asymilacyjną liści obniżają również larwy miniarki kapuścianki, które wygryzają miękisz pomiędzy górną i dolną skórką liścia. Ciepła jesień to także sprzyjające warunki dla gnatarza rzepakowca, którego żarłoczne larwy mogą na niewłaściwie chronionej plantacji w krótkim czasie doprowadzić do zniszczenia całej uprawy (podobnie jak gąsienice bielinków). 

Pchełka samozkowana
Pchełka samozkowana
Mszyca Kapuściana
Mszyca kapuściana
Mszyca brzoskwiniowa
Mszyca brzoskwiniowa
Mącznik warzywny
Mącznik warzywny
Larwa tantnisia krzyzowiaczka
Larwa tantnisia krzyzowiaczka
Larwa śmietki kapuścianej
Larwa śmietki kapuścianej
Larwa pchełki rzepkowej
Larwa pchełki rzepkowej
Gnatarz rzepakowiec
Gnatarz rzepakowiec

Najważniejsze cechy biologiczne jesiennych szkodników rzepaku

Szkodnik

Wielkość imago

(mm)

Stadium szkodliwe

Stadium zimujące

Miejsce zimowania

Liczba pokoleń

Rośliny żywicielskie

Bielinek kapustnik

50*

larwa

poczwarka

przy pniach drzew, itp.

2

kapustowate

Bielinek rzepnik

40*

larwa

poczwarka

na glebie

2

kapustowate

Chowacz galasówek

2–3

larwa

larwa/ chrząszcz

narośla/gleba

1

kapustowate

Drutowce

7–15

larwa

larwa, imago

gleba

1

(3–5 lat)

polifag

Gnatarz rzepakowiec

6–8

larwa

larwa

gleba

1–2

kapustowate

Mączlik warzywny

1,5

larwa, imago

imago

kapustowate

4–5

kapustowate, makowate

Miniarka kapuścianka

2–3

larwa

poczwarka

gleba

3

kapustowate

Mszyca kapuściana

2–3

larwa, imago

jaja

kapustowate, chwasty

kilkanaście

kapustowate

Mszyca brzoskwiniowa

2–3

larwa, imago

jaja

brzoskwinia

kilkanaście

polifag

Pchełka rzepakowa

3–4

larwa

imago

gleba

1

kapustowate

Pchełki ziemne

2–3

larwa, imago

imago

gleba

1

kapustowate

Pędraki

10–30

larwa (imago)

larwa, imago

gleba

1

(2–5 lat)

polifag

Rolnice

35–50*

larwa

larwa

gleba

1–2

polifag

Ślimaki

45

imago

jaja, imago

gleba

1–2

polifag

Śmietka kapuściana

5–6

larwa

poczwarka

gleba

3

kapustowate

Tantniś krzyżowiaczek

15–18*

larwa

poczwarka/ motyl

chwasty/

/ pod korą

2–4

kapustowate

* rozpiętość skrzydeł

Uszkodzenia podziemnych części roślin powodowane przez szkodniki w okresie jesiennej wegetacji rzepaku

Szkodnik

Opis uszkodzenia

Chowacz galasówek

Na szyjce korzeniowej lub korzeniu znaleźć można jedną lub kilka okrągłych, gładkościennych narośli o średnicy około 1 cm. Po przekrojeniu narośli, we wnętrzu znajduje się chodnik i larwa (lub kilka).

Drutowce

Uszkodzenia systemu korzeniowego – odgryzione korzenie boczne i nadgryzienia korzenia głównego

Pędraki

Uszkodzenia systemu korzeniowego – odgryzione korzenie boczne i nadgryzienia korzenia głównego.

Rolnice

Rośliny są podgryzane w okolicach szyjki korzeniowej, co powoduje ich odcięcie od korzeni. Część z nich jest wciągana do otworów w glebie i tam zjadana. Czasami zaobserwować można objawy żerowania na liściach.

Śmietka kapuściana

Na szyjce korzeniowej i korzeniach występują brązowe przebarwienia oraz miejsca nadgniłe. Korzenie boczne są częściowo lub całkowicie obumarłe. W zewnętrznej warstwie korzenia, jak też we wnętrzu szyjki korzeniowej znajdują się chodniki z obumarłą tkanką, w której żerują larwy.

Uszkodzenia nadziemnych części roślin powodowane przez szkodniki w okresie jesiennej wegetacji rzepaku

Szkodnik

Opis uszkodzenia

Bielinki

Wygryzione w blaszce liściowej okienka. Starsze, bardziej żarłoczne gąsienice mogą szkieletować liście.

Chowacz galasówek

Na korzeniach głównych widoczne okrągłe narośla (tzw. galasy), w których żeruje larwa (lub kilka). Uszkodzone rośliny są zahamowane we wzroście.

Gnatarz rzepakowiec

Na dolnej stronie liści można zaobserwować ubytki tkanki zeskrobanej przez młode stadia larwalne oraz wygryzione w blaszce małe otwory. W przypadku masowego pojawu obserwuje się gołożery powodowane przez starsze stadia larwalne, zjadane są całe liście (pozostają jedynie nerwy główne).

Mączlik warzywny

Opanowane części roślin są zahamowane w rozwoju, a w warunkach niedoboru wilgoci żółkną i zasychają. W przypadku licznej populacji można by zatem obawiać się słabszego przygotowania rzepaku do zimowania. Wektory wirusów.

Miniarka kapuścianka

W okolicy ogonków liściowych i na blaszkach liściowych można zaobserwować ubytek tkanki miękiszowej pomiędzy dolną i górną skórką liści (tzw. „miny”). Wygryzione korytarze mogą obejmować znaczną powierzchnię liścia, istotnie redukując poziom asymilacji.

Mszyca brzoskwiniowa

Mszyca kapuściana

Masowo opanowane części roślin (głównie liści) są zahamowane w rozwoju, a w warunkach niedoboru wilgoci żółkną i zasychają. Wektory wirusów mozaiki rzepy – objawy to głównie przebarwienia liści i zahamowany rozwój porażonych roślin.

Pchełka rzepakowa

Na liścieniach i liściach występują typowe objawy żerowania chrząszczy (sitowato wygryzione otwory i szkieletowanie liści). Larwy wykonują żer minujący w ogonkach liściowych, nerwach głównych oraz rdzeniu.

Pchełki ziemne

Na liścieniach i liściach, a także na kiełkach wschodzących roślin widoczne małe, okrągłe wyżerki o średnicy około 1 mm. Uszkodzona tkanka liścieni traci szybko wodę i roślina zasycha w ciągu 2–3 dni. Kiełki zostają zniszczone jeszcze przed wydostaniem się na powierzchnię.

Ślimaki

Siewki po wschodach zjadane są w całości lub ścinane przez ślimaki tuż nad powierzchnią gleby.

krzyżowiaczek

Na liściach widoczne liczne, drobne, zwykle nieregularne, przezroczyste okienka powstałe po zeskrobaniu przez gąsienice dolnej skórki i miękiszu. Górna skórka w miarę wzrostu liścia pęka i otwory obejmują większą część blaszki liściowej.

Integrowana ochrona roślin zakłada łączenie wszystkich dostępnych metod, a kluczowe  znaczenie mają działania niechemiczne, przede wszystkim właściwa agrotechnika i płodozmian (w tym minimum 4-letnia przerwa w uprawie rzepaku na tym samym stanowisku) ograniczające szczególnie szkodniki żerujące na podziemnych częściach roślin. Stopniowo pojawiają się odmiany odporne lub tolerancyjne na agrofagi, a także dostosowane do danych rejonów uprawy. Zgodnie z założeniami KE oprócz większego nacisku na wykorzystywanie obecnych na plantacji organizmów pożytecznych przyszłością będą biopreparaty, choć aktualnie zarejestrowana jest tylko jedna zaprawa fungicydowo-insektycydowa. Metody niechemiczne pozwalają na istotne zmniejszenie poziomu chemizacji, ale nadal chcąc uzyskać zadowalające plony trzeba w sposób racjonalny stosować ochroną chemiczną. Decyzja o zastosowaniu chemicznego zwalczania szkodników musi wynikać z rzeczywistego zagrożenia danej plantacji, kiedy przekroczony zostaje próg ekonomicznej szkodliwości. Żeby go ustalić i precyzyjnie przeprowadzić zabieg zwalczania konieczny jest systematyczny monitoring plantacji. Ze względu na zmienne warunki pogodowe w okresie jesieni, przy doborze insektycydu należy uwzględnić optymalną temperaturę jego skutecznego działania i w miarę możliwość stosować substancje czynne przemiennie, aby zapobiec odporności szkodników i tym samym wzmocnić efektywność zwalczania. Najbardziej skuteczne i najmniej obciążające środowisko (zastępują kilka zabiegów nalistnych) są insektycydowe zaprawy nasienne. Zaprawy pośrednio ograniczają również inne szkodniki początkowych faz wzrostu rzepaku niż te, przeciwko którym są zarejestrowane.

Progi ekonomicznej szkodliwości jesiennych szkodników rzepaku ozimego

Szkodnik Próg szkodliwości

Chowacz galasówek

2–3 chrząszcze w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni

Gnatarz rzepakowiec

1 larwa na 1 roślinie

Mszyce-wektory

pierwsze zauważone jesienią osobniki

Pchełka rzepakowa

3 chrząszcze na 1 mb rzędu

Pchełki ziemne

1 chrząszcz na 1 mb rzędu

Rolnice

6–8 gąsienic na 1m2

Śmietka kapuściana

1 muchówka w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni

Tantniś krzyżowaczek

1 gąsienica na 1 roślinie

Substancje czynne zarejestrowane do zwalczania jesiennych szkodników rzepaku ozimego (stan na czerwiec 2023 r.)

Szkodnik

Grupa chemiczna (IRAC)

Substancja czynna

Opt. temp. działania

BBCH –00 (przed siewem – zaprawianie)

Pchełka rzepakowa

Pchełki ziemne

Śmietka kapuściana

Gnatarz rzepakowiec

Antranilowe diamidy (28)

cyjanotraniliprol

nie dotyczy

Pchełka rzepakowa

Pchełki ziemne

Śmietka kapuściana

Butenolidy (4D)

flupyradifuron

Pchełka rzepakowa

Pchełki ziemne (ograniczanie)

Biologiczne (11A)

Bacillus amyloliquefaciens

BBCH 00 (w trakcie siewu)

Pchełka rzepakowa

Śmietka kapuściana

Pyretroidy (3A)

cypermetryna

nie dotyczy

BBCH 10–19 (rozwój liści)

Pchełka rzepakowa

Pchełki ziemne

Pyretroidy (3A)

deltametryna

lambda-cyhalotryna

poniżej 20°C

Pyretroidy (3A) + neonikotynoidy (4A)

acetamipryd + lambda-cyhalotryna

szeroki zakres

Tantniś krzyżowiaczek

Pyretroidy (3A) + neonikotynoidy (4A)

acetamipryd + lambda-cyhalotryna

Mączliki

Pyretroidy (3A) + neonikotynoidy (4A)

acetamipryd + lambda-cyhalotryna

Gnatarz rzepakowiec

Pyretroidy (3A)

deltametryna

lambda-cyhalotryna

poniżej 20°C

Mszyce-wektory

Pyretroidy (3A)

deltametryna

poniżej 20°C

Pyretroidy (3A) + neonikotynoidy (4A)

acetamipryd + lambda-cyhalotryna

szeroki zakres

Śmietka kapuściana

Pyretroidy (3A)

deltametryna

poniżej 20°C

Pyretroidy (3A) + neonikotynoidy (4A)

acetamipryd + lambda-cyhalotryna

szeroki zakres

Ubytki w zasiewach rzepaku spowodowane masowym żerowaniem szkodników glebowych
Ubytki w zasiewach rzepaku spowodowane masowym żerowaniem szkodników glebowych
Objawy porażenia plantacji wirusami TuYV
Objawy porażenia plantacji wirusami TuYV

Sfinansowano z Funduszu Promocji Roślin Oleistych

Kategorie
Aktualności Komunikaty prasowe

KOMUNIKAT PRASOWY PSPO: „Mamy kolejny rekord przerobu rzepaku i produkcji oleju rzepakowego w Polsce”

KOMUNIKAT PRASOWY PSPO: „Mamy kolejny rekord przerobu rzepaku i produkcji oleju rzepakowego w Polsce”

 

 

 

Zachęcamy do zapoznania się z komunikatem prasowym Polskiego Stowarzyszenia Producentów Oleju podsumowującym przerób nasion rzepaku w I połowie 2023 roku i całym sezonie 2022/2023 w zrzeszonych tłoczniach.

Zrzeszone w Polskim Stowarzyszeniu Producentów Oleju tłocznie przerobiły w I półroczu 2023 roku łącznie 1 691 tys. ton rzepaku, a więc aż o 107 tys. ton więcej w porównaniu do analogicznego okresu w 2022 roku, co łącznie z bardzo wysokim przerobem w miesiącach lipiec – grudzień 2022 roku (1 688 tys. ton) pozwoliło ustanowić nowy rekord przerobowy nasion w Polsce w ujęciu sezonowym. W sezonie 2022/2023 przerób rzepaku w zakładach członkowskich PSPO wyniósł bowiem 3 379 tys. ton tj. o 146 tys. ton więcej w porównaniu do poprzedniego sezonu 2021/2022 i o 121 tys. ton więcej w zestawieniu z dotychczas rekordowym sezonem 2020/2021.

Oprócz samego wolumenu przerobionych nasion w okresie styczeń-czerwiec 2023 roku na szczególną uwagę zwraca również istotny wzrost produkcji oleju surowego, która zwiększyła się w porównaniu do I półrocza 2022 roku o 73 tys. ton do 715 tys. ton. To także rekord, co więcej odnotowany przy rosnącym udziale w przerobie rzepaku zakładów bez ekstrakcji oleju, co potwierdza znaczny wzrost produkcji makuchu (o 65%) z 81 tys. ton w I półroczu 2022 roku do 126 tys. ton w tym samym okresie 2023 roku. Świadczy to o znacznie wyższym średnim zaolejeniu nasion, których kluczowym dostawcą tradycyjnie pozostają krajowi rolnicy.

„Spodziewaliśmy się, że ostatnie półrocze jeśli chodzi o przerób rzepaku w Polsce może być wyjątkowo dobre, co wynikało przede wszystkim z dużej dostępności surowca na rynku, ale dokładny obraz tego widoczny jest dopiero po podsumowaniu szczegółowych danych z zakładów PSPO. Mamy nie tylko potwierdzenie wcześniejszych przypuszczeń co do rekordowego przerobu w ostatnim sezonie, ale także miłą niespodziankę jeśli chodzi o istotny skok zaolejenia nasion, co mocno przekłada się na podaż oleju rzepakowego” – powiedział Mariusz Szeliga, Prezes Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Producentów Oleju.

„Z jednej strony mamy rekordową produkcję oleju, która w ujęciu sezonowym wyniosła 1424 tys. ton, czyli ponad 100 tys. ton więcej niż w poprzednim sezonie, z drugiej notujemy aż o 5 pp (z 42 do 37% wolumenu oleju surowego) spadek produkcji oleju rafinowanego tj. z 552 tys. ton do 531 tys. ton, co pośrednio pokazuje jak ważnym kierunkiem zagospodarowania rzepaku w Polsce są biopaliwa. Średnio co kwartał do produkcji biodiesla zużywany jest olej rzepakowy odpowiadający wolumenowi 0,5 mln ton nasion i jest to kluczowy kierunek do zachowania obecnego areału uprawy rzepaku w kraju” – podsumował Adam Stępień, Dyrektor Generalny PSPO.

Kategorie
Aktualności

Rzepak – wstępne szacunki GUS w 2023 r.

Rozpoczęte w drugiej dekadzie sierpnia 2022 r. siewy rzepaku ozimego zakończono w drugiej dekadzie września. Przebieg warunków pogodowych w okresie jesieni sprzyjał kiełkowaniu ziarna i wschodom roślin rzepaku. Dodatnia temperatura powietrza w listopadzie podtrzymywała wegetację i stwarzała dobre warunki dla wzrostu i rozwoju roślin. Rośliny przed wejściem w stan zimowego spoczynku były dobrze wyrośnięte, rozkrzewione i zahartowane. Zima nie spowodowała większych strat w zasiewach rzepaku. Łącznie na obszarze całego kraju do zaorania zakwalifikowano, podobnie jak w 2022 r., jedynie ok. 0,1% powierzchni zasianej jesienią, a stan plantacji rzepaku ozimego który pozostawiono pod tegoroczne zbiory oceniano lepiej niż przed rokiem. Wegetacja rzepaku wiosną przebiegała na ogół bez zakłóceń, ale ilość opadów w maju i czerwcu na przeważającym obszarze kraju była niedostateczna. Pomimo późnowiosennego deficytu opadów, wypełnienie łuszczyn jest zadowalające. Ocenia się, że plony rzepaku będą niższe od ubiegłorocznych.

Szacuje się, że powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku w bieżącym roku zwiększyła się w porównaniu do roku ubiegłego o ok. 1% i wynosi ok. 1,1 mln ha. Zbiory rzepaku i rzepiku wstępnie oszacowano na 3,6 mln t, tj. o ok. 1% mniej od ubiegłorocznych.

Źródło: GUS

Kategorie
Aktualności Merytorycznie o rzepaku

Kluczowe parametry siewu rzepaku ozimego w różnych technologiach uprawy gleby

Technologia siewu rzepaku
Technologia siewu rzepaku

Kluczowe parametry siewu rzepaku ozimego w różnych technologiach uprawy gleby

Autor: Dr inż. Marcin Markowicz

Rzepak ozimy ma duże wymagania w odniesieniu do uprawy i przygotowania gleby do siewu, co bezwzględnie ujawniają polowe wschody roślin. Uprawa roli pod zasiew rzepaku ozimego powinna zapewnić dobre wyrównanie i równomierne spulchnienie gleby oraz uzyskanie struktury gruzełkowatej. Błędy popełnione w uprawie roli mogą skutkować nierównomiernymi wschodami roślin, a także opóźnieniem ich początkowego rozwoju. Drobne nasiona wymagają precyzyjnego umieszczenia na niewielkiej głębokości i jednocześnie zapewnienia dostępu wilgoci. Kiełkującym roślinom zagraża zarówno niedobór wody, jak i jej nadmiar. Szczególnie po ulewnych deszczach następują zamulenia powierzchni gleby i jej późniejsze zaskorupienie uniemożliwiające przebicie się liścieni – jest to szczególnie niebezpieczne na glebach ciężkich i gliniastych.

Przygotowanie gleby i siew przypadają na okres lata, gdy wysokie temperatury przyspieszają znacząco parowanie wody z gleby, dlatego podstawą jest wykonanie odpowiedniego zespołu uprawek pożniwnych. Uprawę roli pod zasiew rzepaku powinno rozpocząć się już w momencie zbioru rośliny przedplonowej, podczas którego należy zapewnić możliwe niskie koszenie, dokładne rozdrobnienie oraz równomierne rozrzucenie słomy – o ile nie jest zbierana. (Fot. 1) Najistotniejsze jest, aby pierwsze uprawki wykonać natychmiast po zbiorze przedplonu. Zadaniem tego zabiegu jest zatrzymanie wody, która z nieuprawionej gleby bardzo szybko paruje. Płytka uprawa ścierniska przesusza wzruszoną warstwę, dlatego zabiegi te powinny być najpłytsze jak to tylko możliwe. Jeżeli zachodzi konieczność przykrycia dużych ilości resztek pożniwnych, głębokość uprawy powinna być nieco większa. Należy pamiętać, że nie jest konieczne całkowite przykrycie resztek pożniwnych, ważniejszą sprawą jest ich równomierne wymieszanie z glebą, co zapoczątkuje ich rozkład i ułatwi późniejszą orkę. Nie powinno się także całkowicie zaniechać uprawek pożniwnych w systemach upraw bezorkowych. Możliwe jest ich zastąpienie innymi zabiegami agrotechnicznym, jednym z nich jest pozostawienie mulczu ze słomy, który ogranicza parowanie wody oraz wykonanie zabiegu herbicydem nieselektywnym zwalczającym chwasty.

Prawidłowe rozdrobnienie słomy pod uprawę rzepaku ozimego
Fot. 1. Prawidłowe rozdrobnienie słomy pod uprawę rzepaku ozimego

W zespole uprawek przedsiewnych pod rzepak ozimy obowiązuje zasada głębokiej uprawy roli z płytkimi zabiegami doprawiającymi. Szczególną uwagę należy zwrócić na głębokość pracy narzędzi uprawowych, gdyż to ona w większym stopniu wpływa na rozwój systemu korzeniowego, a w ostateczności na plon nasion.

Rzepak nie toleruje płytkiej uprawy niezależnie od jej systemu (orkowy, bezorkowy). Płytka uprawa roli powoduje wzrost gęstości gleby i spadek jej porowatości, co przejawia się m.in. utrudnioną wymianą gazową między glebą a przygruntową warstwą atmosfery, co skutkuje zwiększeniem się zawartości CO2. W rezultacie dochodzi do płytkiego korzenienia się rzepaku oraz zmniejszenia i zahamowania wzrostu, oraz rozwoju systemu korzeniowego, słabszego zimowania i plonowania. Na sekwencję wykonania wszystkich zabiegów uprawowych, w ich klasycznym ujęciu (uprawa płużna), potrzeba 4-6 tygodni. Tak więc na tradycyjną uprawę roli pod rzepak pozwalają raczej przedplony szybko zbierane z pola. Zaletą uprawy płużnej pod rzepak ozimy jest głębokie spulchnienie gleby, bardzo dobre przykrycie resztek pożniwnych oraz nasion chwastów. Wczesna orka siewna pozwala zaoranej roli osiąść, dzięki czemu następuje odbudowa systemu podsiąkania kapilarnego, a także możliwość płytkiego i równomiernego rozmieszczenia nasion rzepaku. Orkę siewną przeważnie wykonuje się na głębokość 20-25 cm. Orka przed siewem nasion powinna odleżeć około 2 tygodnie. W przypadku wykonywania orki 2-3 dni przed siewem należy ją wykonać z wałem wgłębnym przyspieszającym osiadanie gleby (wałem cambella). Zaorane pole wymaga dobrego doprawienia w celu stworzenia odpowiedniej struktury, jednak ilość zabiegów zależy od kategorii agronomicznej gleby oraz jej uwilgotnienia. Gleby lekkie wymagają mniejszej liczby zabiegów doprawiających, nadmierna ich ilość, a także zbyt duża prędkość podczas wykonywania zabiegu będzie skutkować rozpyleniem gleby, z kolei na glebach ciężkich uzyskanie pożądanej struktury gruzełkowatej może wymagać kilku zabiegów doprawiających. Mimo licznych zalet, w pewnych przypadkach uprawa klasyczna może okazać się zawodna. Orka może doprowadzić do nadmiernego przesuszenia wierzchniej warstwy gleby, w szczególności w warunkach niedoboru opadów atmosferycznych i dużej liczby zabiegów doprawiających, co utrudni lub uniemożliwi prawidłowe wschody roślin. Ulewne opady atmosferyczne po siewie mogą skutkować wytworzeniem skorupy glebowej, szczególnie w przypadku wcześniejszego rozpylenia gleby. Wadami uprawy płużnej oprócz silnego uzależnienia od warunków atmosferycznych jest czasochłonność i wysokie zużycie paliwa.
Uprawa bezorkowa
Fot. 2. Bezorkowa uprawa rzepaku

Alternatywą dla klasycznej uprawy roli jest uprawa bezorkowa, (Fot. 2) która polega na spulchnieniu gleby bez jej odwracania. Szeroko rozpowszechniony jest pogląd, że rzepak źle reaguje na uproszczenia w uprawie roli, a także że potencjał plonowania może w pełni wykorzystać uprawiany tylko po orce. Rzepak jest to roślina, która wytwarza głęboki system korzeniowy i dzięki temu potrafi korzystać z większego zapasu wody i składników pokarmowych. Uproszczenia w uprawie nie mogą polegać na jej spłyceniu, co będzie wpływało na ograniczeniu rozwoju korzeni w głębszych warstwach. Obecnie stosowane narzędzia do uprawy bezorkowej (kultywatory do uprawy głębokiej) pozwalają na spulchnienie gleby nawet do głębokości 35 cm, co w efekcie pozwala na intensywny rozwój systemu korzeniowego. Należy mieć na uwadze, że wymagany efekt nie zostanie osiągnięty broną talerzową, która pracuje na mniejszej głębokości (12-15 cm). Termin wykonania uprawy przedsiewnej w systemie bezorkowym zależy również od kategorii agronomicznej gleby, jej uwilgotnienia oraz warunków atmosferycznych. Do niewątpliwych zalet uprawy bezorkowej rzepaku ozimego należą obniżenie kosztów paliwa, skrócenie czasu uprawy, możliwość dotrzymania terminowego siewu nasion, większe uniezależnienie od warunków atmosferycznych, mniejsze przesuszenie wierzchniej warstwy gleby (mniej zabiegów doprawiających, brak odwracania gleby), jak również intensywny rozwój systemu korzeniowego. Do negatywnych efektów uprawy bezorkowej należy zaliczyć większą presję ze strony chwastów (w szczególności samosiewów zbóż w okresie wschodów), jednak przy odpowiednim doświadczeniu i praktyce nie stanowi większych problemów.

Najmniej koszto-, energo- oraz czasochłonnym sposobem uprawy rzepaku jest coraz bardziej popularna uprawa pasowa (strip-till). (Fot. 3) Głównym celem tej metody jest spulchnienie tylko pasów gleby, w których za jednym przejazdem zostają umieszczone nasiona oraz nawóz (głębokość umieszczenia nawozu przeważnie zależy od producenta siewnika do uprawy pasowej i najczęściej wynosi 15 i 30 cm). Niewątpliwymi zaletami tego systemu uprawy roli i siewu jest większe uniezależnienie się od warunków atmosferycznych, głębokie spulchnienie pasów gleby i stworzenie tym samym idealnych warunków do rozwoju systemu korzeniowego roślin rzepaku, zachowanie wilgoci w glebie i szybkie tempo wschodów roślin (w przeciwieństwie do poprzednich systemów uprawy roli liczba zabiegów uprawowych jest ograniczona do minimum). Pozostawiona pomiędzy pasami ścierń lub mulcz (w przypadku wykonania wcześniejszej płytkiej uprawy ścierniska) w okresie zimowym stanowią ochronę przed niekorzystnymi warunkami środowiska jak np. wysmalanie, a także zapobiega wywiewaniu śniegu, który izoluje i ochrania roślin przed niskimi temperaturami. Szczególną uwagę należy zwrócić na zlokalizowane nawożenie w tej technologii, które pozwala zredukować stary składników odżywczych aplikowanych rzutowo. Efekt plonotwórczy jest porównywalny do uprawy płużnej oraz bezorkowej.

Uprawa pasowa rzepaku ozimego
Fot. 3. Uprawa pasowa rzepaku ozimego

Bardzo istotnym parametrem wpływającym na powodzenie uprawy rzepaku jest termin siewu. Warto podkreślić, że pokrój rozet jest skorelowany z przezimowaniem roślin rzepaku. Spośród podstawowych parametrów decydujących o stopniu przezimowania roślin odgrywa wysokość wyniesienia stożka wzrostu. Największą mrozoodpornością charakteryzują się rośliny, które wytworzą do jesiennego zatrzymania wegetacji co najmniej 6-9 dorodnych liści w rozecie. Powinna być ona tak zwarta, aby pąk wierzchołkowy nie wyrastał wyżej niż 2-3 cm nad powierzchnie gleby. Korzenie powinny przerastać całą warstwę orną gleby, a szyjka korzeniowa winna mieć średnicę nie mniejszą niż 5 mm (Fot. 4). Rośliny o takim pokroju wykazują największą tolerancję na mróz i wahania temperatur, jak również charakteryzują się dobrym wigorem po wiosennym wznowieniu wegetacji. Korzystny jest taki termin siewu, który zapewni 75-80 dni pełnej wegetacji rzepaku z temperaturą średnią powyżej 5°C. Z tego powodu siew rzepaku zaleca się wykonać w zależności od długości okresu wegetacji. (Fot. 5) Opóźnienie terminu siewu negatywnie wpływa na główne parametry pokroju rozet rzepaku ozimego- powodując przede wszystkim zmniejszenie liczby liści w rozecie, średnicy szyjki korzeniowej oraz długości korzenia palowego.

Pokrój idealnie przygotowanej do zimowania rozety rzepaku ozimego
Fot. 4. Pokrój idealnie przygotowanej do zimowania rozety rzepaku ozimego
Optymalny termin siewu rzepaku ozimego w zależności od regionu
Fot. 5. Optymalny termin siewu rzepaku ozimego w zależności od regionu

Kolejnym istotnym parametrem dotyczącym siewu rzepaku ozimego jest gęstość siewu nasion. Rzepak bardzo mocno reaguje spadkiem plonu na błędy popełnione w agrotechnice. Niestety nadal jednym z najczęściej popełnianych błędów jest zbyt gęsty siew, co gorsza tego błędu nie można naprawić w czasie trwania wegetacji. Z reguły gęstość winna być wypadkową dwóch zasad: pierwszej – im gorsze warunki siedliskowe i klimatyczne, tym gęstszy siew oraz drugiej – im bardziej intensywna technologia uprawy, tym siew rzadszy. W większości przypadków przy siewie w rozstawie rzędów standardowej 12,5-15 cm, obsada powinna wynosić maksymalnie 40-50 roślin/m2, przy tym najlepiej, aby rośliny były równomiernie rozmieszczone. Z kolei w przypadku siewu punktowego, do zrealizowania potencjału plonotwórczego wystarczająca jest już obsada 20-25 roślin/m2oraz nie powinna być większe niż 30-35 roślin/m2 (Fot. 6). Niestety, przed siewem rzepaku trudno jest określić, jak długo potrwa jego wzrost i rozwój jesienią, jednakże nawet przy późniejszych terminach siewu nie warto zwiększać nadmiernie normy siewu powyżej 50 szt./m2.

            Odpowiedni wybór technologii uprawy oraz przestrzeganie wyżej wymienionych reguł to elementy, które odpowiednio wykonane powinny zaowocować sukcesem.

Rzepak zasiany punktowo w obsadzie 28 roślin/m2
Fot. 6. Rzepak zasiany punktowo w obsadzie 28 roślin/m2

Sfinansowano z Funduszu Promocji Roślin Oleistych

Pozostańmy w kontakcie

Pobierz magazyn

Pobierz najnowszy numer gazety “Nasz Rzepak"

POBIERZ

Newsletter

Kontakt

Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych